Ai, mira, eu lembro perfeitamente cando era pequena, alá polos anos 50 e 60. O muíño da Molinera era o corazón de todo este barrio. Meu pai, que era padeiro, baixaba todas as mañás cun carro de bois para levar o gran e traer a fariña. Era todo un espectáculo ver como funcionaba.

O muíño tiña tres pedras enormes que xirarían día e noite. O ruído era constante, pero a nós non nos molestaba porque era o son do traballo, do progreso. Había sempre unha cola de veciños esperando a súa vez.

Era todo un ritual, filla mía. Primeiro chegabas co teu saco de millo ou de trigo - cada familia tiña o seu gran que cultivaba nas súas terras. O muiñeiro, que era don Florencio Alfaya, revisaba o gran para ver se estaba ben seco e limpo.

Despois pesaba o gran nunha báscula antiga que aínda conservo na memoria, toda de ferro forjado. O muíño cobraba en especie - gardaban unha parte da fariña como pago. Era o que chamabamos “a maquía”.

As pedras moían devagar pero ben. A fariña saía finísima, nada que ver coa que se compra agora nas tendas. Tiña un cheiro… ay, que cheiro máis bo! A casa enchíase dun aroma a cereais frescos que duraba días.

O señor Florencio era un home moi respeitado en todo Cesantes. Non só rexentaba o muíño de auga, senón que despois tamén puxo un muíño eléctrico ao carón. Era un visionario, un home adelantado ao seu tempo.

Tiña sempre un par de axudantes, mozos do barrio que aprendían o oficio. Un deles era meu curmán Pepe, que traballou alí case vinte anos. Dicía que o máis difícil era axustar ben as pedras - se estaban moi xuntas queimabase o gran, se moi separadas non moía ben.

Iso foi nos anos 70 e 80. Chegaron as grandes panaderías industriais e a xente empezou a mercar o pan xa feito. Os agricultores tamén cambiaron - moitos deixaron de cultivar cereais e pasaron á gandaría.

O muíño foi perdendo clientes ata que xa non era rendible mantelo. Lembro o día que pararon as pedras pola última vez. Foi como se se morrese unha parte da nosa historia.

Despois demoleron todo e construíron esas vivendas que están agora. Só queda unha moa na rúa, que a xente nova pasa por diante sen saber que significa.

Os muíños eran moito máis que un lugar de traballo. Eran un punto de encontro, un lugar onde se intercambiaban noticias, onde se facían negocios, onde os mozos coñecían ás mozas.

Mentres esperabas a túa vez, charlabas cos veciños. Sabías quen tiña boa colleita, quen se casaba, quen estaba enfermo… Era o whatsapp da época, por dicilo dalgún xeito.

Tamén tiñan unha función social importante. Cando unha familia pasaba dificultades, o muiñeiro a veces deixaba que moesen sen pagar a maquía completa. Era unha rede de solidariedade que agora se perdeu.

É unha pena que os novos non coñezan esta historia. Por iso me alegro moito de que fagades este traballo de recoller as memorias. Os meus netos, cando lles conto estas cousas, quédanse abraiados.

Creo que habería que poñer unha placa onde estaba o muíño, algo que lembre o que houbo alí. E se fose posible, recuperar algún muíño da zona para que a xente vira como funcionaba.

A tradición muiñeira é parte da nosa identidade como galegos. Non podemos deixar que se perda por completo. Mentres haxa xente como vós que se interese por estas cousas, algo quedará vivo.